Klokkentoren Heilig Hartkerk

© Sepideh Farvardin

Te midden van de Heilig Hartwijk in Hasselt, een interbellumwijk uit de twintigste eeuw, rijst de vrijstaande klokkentoren op als een markant oriëntatiepunt. De kerk, ontworpen door architect Gustaaf Daniëls uit Maaseik, werd ingewijd in 1959 en vormt een toonbeeld van modernistische architectuur. 

In tegenstelling tot traditionele kerken koos men hier bewust voor een losse, bakstenen campanile van maar liefst 85 meter hoog. Dit had zowel symbolische als architectonische redenen. De vrijstaande toren liet meer bouwtechnische vrijheid toe en paste binnen een vernieuwende visie op liturgische architectuur, waarin de focus verschoof van monumentale, verticale kerken naar open, horizontale ruimten die de gemeenschap centraal stellen. De toren werd een autonoom element, los van de eredienst, en fungeerde als baken in de wijk.

De kerk heeft een opengewerkte voorgevel met glas-in-loodramen en een indrukwekkend bronzen Heilig Hartbeeld van 6 meter lang en 550 kg. Ze bezit bovendien een beschermd hoofdorgel. De toren huisvest drie klokken van respectievelijk 1500, 1100 en 800 kg.

Vandaag wordt er nagedacht over een mogelijke herbestemming van het gebouw, maar er zijn nog geen concrete plannen. Vanuit de buurt is er de wens om opnieuw een gemeenschapsfunctie mogelijk te maken. Een recente transformatie van de modernistische Christus Koningkerk in Heerlen door HVCA architecten toont andere mogelijkheden. Door een aanzienlijke terugloop van het aantal kerkbezoekers stond het gebouw jarenlang leeg met achterstallig onderhoud, ernstige betonrot en bruut vandalisme tot gevolg.

Na een dreigende sloop werd de kerk alsnog op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst. Om het gebouw geschikt te maken voor de toekomst is in 2016 besloten om de kerk te herbestemmen tot regionale archiefbewaarplaats met een openbare studiezaal en kantoren voor de medewerkers van het Historisch Centrum Limburg. Om te kunnen voldoen aan de archiefwetgeving is besloten om in het centrum van de kerk een losstaand, geklimatiseerd volume te plaatsen waarin de archiefdepots optimaal kunnen worden beheerd.

© René de Wit

De kerktoren wordt samen met vier andere torens in Hasselt het onderwerp van de nieuwe fototentoonstelling ‘Hasselt Torenhoog’. Fotografe Sepideh Farvardin benadert de torens in deze reeks niet enkel als losstaande objecten, maar als spiegels van hun context, geschiedenis en veranderende betekenis. In het kader van Open Monumentendag en de opening van de tentoonstelling organiseert Architectuurwijzer op zondag 14 september in het CCHA een reeks korte lezingen, met de torens uit de expo als vertrekpunt.